Natalitet u Srbiji niži je za više od 30 posto od potrebnog nivoa za dugoročan opstanak populacije, upozorava viši naučni saradnik beogradskog Instituta društvenih nauka Vladimir Nikitović.
Populacija u Srbiji nema vitalni potencijal da se uspešno suoči sa demografskim izazovima, te će biti suočena sa prilivom stanovništva izvan svoje teritorije, ukazuje Nikitović.
On ocenjuje da će decenije koje slede, po svemu sudeći, biti migraciono veoma intenzivne i mogu uticati na promenu sastava stanovništva.
“To se već događa poslednje dve decenije u brojnim evropskim državama i tek će dobiti na zamahu, imajući u vidu krajnje limitiran potencijal autohtonih populacija Evrope i njihovo rapidno starenje”, upozorava Nikitović.
On ukazuje da se nemačko stanovništvo, koje ima stopu rađanja još nižu od srpskog, već odavno suočava sa ovom vrstom izazova.
Nikitović ocenjuje da se Srbija već suočava sa izazovima koji se odnose na demografsku sliku, a taj će izazov biti sve teži sa smanjenjem i starenjem populacije.
“Sledi smanjenje i starenje radne snage, drastičan pad dece u školama (urušavanje školskog sistema), ogroman pritisak na zdravstveni i sistem socijalne zaštite usled snažnog porasta broja starih”, upozorava Nikitović.
Iz ovih demografskih izazova proističu brojni drugi socio-kulturološki i političko-geostrateški problemi.
Nikitović napominje da se stanovništvo Srbije smanjuje i demografski stari usled nepovoljne starosne strukture i stopa rađanja koje nisu dovoljne za dugoročnu zamenu generacija, odnosno niže su od proseka dva deteta po jednoj ženi.
Godišnja stopa ukupnog fertiliteta, mere kojom se utvrđuje prosek rađanja po jednoj ženi, nalazi se ispod 2,1 (nivo zamene generacija) još od 1956. godine.
“Sve generacije od tada su podbacile u nivou rađanja, pa ne čudi da čak ni kada bi današnje i buduće (generacije) drastično podigle svoj nivo rađanja opet ne bismo mogli u narednim decenijama da očekujemo porast broja stanovnika, zbog značajno redukovane baze potencijalnih majki”, ističe Nikitović.
On napominje da je u pitanju globalni trend koji je u Srbiji počeo značajno ranije, nego u većini drugih zemalja.
“U svakom slučaju, tome su podložne sve druge etničke i nacionalne grupe kod nas, pa je čak i kod Albanaca na Kosovu, koji su decenijama bili ‘ekstrem’ u evropskim okvirima, stopa rađanja u poslednjih desetak godina došla na nivo proste reprodukcije sa tendencijom daljeg pada”, navodi Nikitović.
On ocenjuje da je sve uzrokovano istom vrstom faktora koji su uticali na pad plodnosti stanovništva Srbije, odnosno drugih evropskih populacija, što najbolje objašnjava teorija prve i druge demografske tranzicije.
Nikitović ističe da se svi delovi Srbije prazne, što zbog negativnog prirodnog priraštaja, koji vlada od raspada SFR Jugoslavije, što zbog emigracije, a taj proces najuočljiviji je u pograničnim delovima.
“Jedine zone blagog porasta populacije su u oblasti Novog Sada, Beograda i Niša”, navodi Nikitović.
Izvor: SRNA
