Povodom skorašnjeg obeležavanja vojno policijske akcije ''Oluja'' i sećanja na stradanje, patnju i egzodus srpskih civila, Documenta – Centar za suočavanje s prošlošću je organizovala konferenciju za novinare na kojoj je predstavljen pregled činjenice u vezi procesuiranja ratnih zločina počinjenih u toku i neposredno nakon vojno policijske akcije Oluja, s osvrtom na 2016. godinu.
Na konferenciji za novinare, u Kući ljudskih prava Zagreb govorili su; Vesna Teršelič, voditeljica Documente – Centra za suočavanje s prošlošću, Slaven Rašković, koordinator dokumentovanja Ljudskih gubitaka u Hrvatskoj 1991. – 1995. i Beatrice Le Bon Vujanović iz Francuske, koja je javnosti predstavila delove istraživanja u vezi povratka hrvatskih građana srpske nacionalnosti u periodu nakon 1995. godine.
Predstavnici Documente su tiokom konferencije pozvali sve građane i građanke na izražavanje solidarnosti sa žrtvama s druge strane rata i druge strane današnjih društvenih podela. Deo usmrćenih civila u toku i nakon VRA Oluja stradao je u oružanim sukobima a deo ubijenih i nestalih stradali su zbog počinjenih ratnih zločina, istaknuto je.
Tokom konferencije predstavljena je bilans krivičnog progona za zločine počinjene tokom i neposredno nakon Oluje, koja je vrlo «mršava».
Za zločine tokom i neposredno nakon Oluje pokrenuto je pet krivičnih postupaka. Dva su okončana pravosnažnom presudom u odnosu na četvoricu optuženika, dva postupka, protiv trojice osumnjičenih, još uvek su u toku. Jedan u žalbenoj fazi (Zločin u Gruborima, opt. F. Drljo i B. Krajina) i jedan u fazi podizanja optužnice (Zločin u Kijanima, opt. R. K.) dok je jedan krivični postupak obustavljen zbogprekvalifikacije (Zločin u Ramljanima protiv Ž. Sačića i F. Drlje).
Zločin u Prokljanu i Mandiću (Županisjki sud u Splitu) / Pravosnažnana osuđujuća presuda Boži Bačeliću na sedam godina zatvora za ubistvo supružnika Damjanić i ratnog zarobljenika Vuka Mandića. Pravosnažna oslobađajuća protiv optuženika Ante Mamića, Jurice Ravlića i Luke Vuke nad supružnicima Damjanić. Odbijajuću presudu ovoj trojici za pomaganje počiniocu nakon izvršenja krivičnod dela nad Damjanićima, Vrhovni sud je vratio na ponovno suđenje. U ponovno sprovedenom postupku oni su oslobođeni. Vrhovni sud u februaru 2016. potvrdio je oslobađajuću presudu donetu u ponovljenom postupku.
Zločin u Gruborima (Županisjki sud u Zagrebu) / Oslobađajuća nepravosnažna presuda dvojici pripadnika ATJ “Lučko”, Franji Drlji i Boži Krajini. Zbog zavere ćutanja među tridesetak učesnika akcije u kojoj je ubijeno šest starijih srpskih civila kao i neefikasnosti istrage i suđenja, teret odgovornosti zbog počinjenog zločina, još uvek ostaje na svim pripadnicima ATJ Lučko.
Zločin na području sela Kijani (ŽDO Rijeka) / Krivični postupak u fazi podizanja optužnice protiv pripadnika HV-a R. K. za zločin nad porodicom Sovilj.
Među neprocesuiranim zločinima na konferenciji za novinare izdvojen je i zločin u Dvoru na Uni. Kako istrage i suđenja nisu efikasni do danas nije jasno ni ko stoji iza pokolja devetoro psihijatrijskih bolesnika i invalida u Dvoru, 08. avgusta poslednjeg dana VRA Oluja, iako postoje svedoci i snimci.
Kolike su još uvek nelagodnosti u hrvatskom društvu o zločinima tokom i nakon VRA Oluja bilo je vidljivo i u kontroverzama oko dokumentarnog filma »15 minuta – Masakr u Dvoru« u režiji danskih autora Georga Larsena i Kaspera Vedsmand, prošle godine prikazanom na Sarajevo film festivalu. Kontroverze u Hrvatskoj počeli su nakon krivične prijave u kojoj se neosnovano tvrdi da da su hrvatski vojnici počinili zločin mada to u filmu nije nigde direktno navedeno.
Branitelj Bruno Čavić izneo je svoju verziju (»Moji ljudi nisu bili u okruženju, ali ni u Dvoru«), dok danski zapovednik tvrdi suprotno od njega, referirajući se na svoj dnevnik, dakle, da je Hrvatska vojska bila oko Dvora tog 8. avgusta, poslednjeg dana operacije Oluja. Fokus filma je na danskim vojnicima koji nisu pravovremeno i primereno reagovali na smaknuće devetoro psihijatrijskih bolesnika i invalida u zgradi osnovne škole u Dvoru na Uni. Nedopustivo je da je zbog učešća u timu filma, kao novinar istraživač, posao izgubio novinar HRT-a Saša Kosanović.
Susret s novinarima je bio prilika da se javnosti po prvi puta predstave konkretni podaci i okolnosti u vezi broja stradalih a vezano za pojedine lokacije na kojima su se dogodili zločini tokom i nakon VRA Oluja.
Spomenute podatke Documentini istraživači/ce prikupljaju unutar aktivnosti na dokumentovanju Ljudskih gubitaka u Hrvatskoj 1991. – 1995., s ciljem stvaranja poimeničnog popisa svih žrtava, uz okolnosti njihovog stradanja, tokom rata u RH, bez obzira na to kojoj su etničkoj ili verskoj zajednici pripadale, koju su političku ili ideološku ideju branile.
Prenosimo lokacije s poimeničnim popisom imena žrtava, predstavljenih javnosti na konferenciji za novinare:
06.08.1995. u selu Golubić kraj Knina ubijeno je 10 civila: Jeka Opačić, Zorka Kablar, Vaso Vasić, Nikolu Panića, Branko Radinović, Maša Radujko, Nikola Radujko, Tode Marić, Milka Grubić i Milica Šljivar.
Istog dana u selu Uzdolje kod Knina ubijeno je 8 civila, od čega su Đurđija Berić, Janja Berić, Stevan Berić, Miloš Ćosić, Jandrija Šare, Krstan Šare i Milica Šare postrojeni i streljani dok je Sava Šare ubijena u svojoj kući.
Za vreme Oluja, pa do kraja septembra 1995. godine u selu Kijani (Gračac), ubijeno je 14 osoba, među kojima devet žena: Dane Bolta, Sava Bolta, Branko Jelača, Marija Jelača, Milica Jelača, Ana Jelača, Smilja Jelača, Dušan Kesić, Mileva Kolundžić, Danica Sovilj, Mara Sovilj, Mira Sovilj,; Rade Sovilj i Vlado Sovilj.
U selu Moko Polje je tokom akcije Oluja, ali i u nedeljama koje su sledile ubijeno je najmanje 6 civila.: Ružica Babić, Stana Popović, Mirko Popović, Stevan Sučević, Jeka Kanazir i Sava Babić. Brojni izvori govore o 15 ubijenih civila, ali Documenta istraživanjem još uvek nije potvrdila ostale žrtve.
Izvor: Civilnodruštvo.hr
