Prosečni Evropljani sve su stariji, sve češće žive sami i sve ih manje živi u svojoj državi, pokazuje novi izveštaj Eurostata.
Eurostat objavio je krajem novembra publikaciju nazvanu "Ljudi u Evropskoj uniji: ko smo i kako živimo?", dokument s objedinjenim rezultatima popisa stanovništva koji su u 2011. godini održani u zemljama članicama Evropske unije, kao i zemljama EFTA-e. Publikacija sadrži službene statistike o strukturi stanovništva i domaćinstava u Evropskoj uniji, napravljene po popisu iz 2011. godine i podacima Eurostata.
"Moramo znati ko su stanovnici Evropske unije, gde i kako žive, koje su njihove veštine i kolika im je mobilnost. Treba znati više o različitim grupama stanovništva – deci, starijima, invalidima, samohranim roditeljima i migrantima – kako bi mogli planirati, prilagođavati i poboljšavati naše politike. Zbog toga ovu publikaciju smatram značajno važnom", rekla je Marianne Thyssen, poverenica Evropske komisije za zapošljavanje, socijalna pitanja, veštine i mobilnost radne snage, o ovoj publikaciji čija je izrada započela u aprilu ove godine.
Izveštaj pokazuje da je 1. januara 2014. godine u 28 članica Evropske unije živelo 506,8 miliona stanovnika, što je činilo 7% svetskog stanovništva. Od 2013. godine taj broj je narastao za 1,7 miliona stanovnika. U odnosu na svetske trendove sve bržeg rasta stanovnika, u Evropskoj uniji on je usporen, što je pravilo za većinu razvijenih ekonomija sveta.
Tokom proteklih decenijastruktura i profil stanovništva Evropske unije znatno su se promenili, bilo zbog pada broja rođenih, promena u obrascima osnivanja porodica i uloga muškarca i žene, veće geografske mobilnosti, veći nivo migracija ili produženja očekivane životne dobi.
Strategija Evropa 2020., desetogodišnji plan Evropske unije koji je pokrenut 2010. godine kako bi se stvorili uslovi za pametan, održiv i inkluzivan rast, uzela je u obzir promenu u porodićnoj strukturi (sve više ljudi koji žive sami), tržištu rada (sve veće učešće žena i starijih osoba) i veću prostornu mobilnost i načine na koje ti faktori sve više otežavaju ljudima da usklade svoj profesionalni i porodični život. Evropske politike posvećuju sve veću pažnju strukturi stanovništva Evropske unije jer je postalo jasno da demografska kretanja igraju veliku ulogu u političkom, ekonomskom i društvenom životu.
EU je nakon Japana region koji najbrže stari. Kad bi pomoću medijana, statističkog pojma koji određuje sredinu i distribuciju deli na dva jednaka dela, odredili stanovništvo EU po starosti, rezultat bi bio 42,2 godine. Taj broj konstantno raste. Najstariji su Nemci s 45,6, dok su Irci najmlađi, s medijanom od 36,1 godina.
Produženje životne dobi u Evropi povezano je s napretkom medicine i većom svesti o zdravlju. Godine 2014. u EU je bilo preko 94 miliona osoba starijih od 65 godina, što čini 18,5% stanovništva. Na svaku osobu stariju od 65 dolazi 3,5 radno aktivnih.
Sa stanovništvom koje stari menjaju se i politike koje su fokusiranije na treću životnu dob i na promovisanje aktivnog starenja, tj. doprinos starijih generacija društvu i ekonomiji. To uključuje nastavak obrazovanja, zdravije uslove rada, stvaranje poslova za starije ljude, sprečavanje diskriminacije po godinama, uvođenje poreskih olakšica za zapošljavanje starijih i druge, slične mere.
Rast imigracije glavni pokretač rasta broja stanovnika
Od 2004. do 2013. godine broj stanovnika pao je u 11 zemalja članica. Najviše ih je izgubila Nemačka, njih 1,76 miliona, dok je u odnosu na postojeći broj stanovnika najveći gubitnik Rumunija koja ima 1,57 miliona stanovnika manje. Najveći rast zabeležili su Ujedinjeno Kraljevstvo s 4,51, Španija s 3,96, Francuska s 3,54 i Italija s 3,29 miliona stanovnika.
Gledano kroz procente, najveći rast populacije dogodio se u Luksemburgu (20,8%), a slede ga Kipar (18,7%) i Irska (14,3%). Najveći pad dogodio se u Letoniji (-12,1%) i Litvanijii (-13,4%).
Sve države EU imaju nizak prirodni prirast stanovništva, koji je ispod nivoa prirodne obnove stanovništva (ona iznosi 2,1 dete po ženi). Postupni pad rođenih u EU može se povezati s odlukama žena ili parova da imaju manje djece, kao i odgađanjem rađanja koje se povezuje s boljim obrazovanjem i poslovnim prilikama za žene. U Evropi je danas široko prihvaćeno nemati nijedno, ili imati samo jedno do dva deteta.
Zbog toga je glavni pokretač rasta stanovništva članica Evropske unije postao veliki rast imigracije, koji je započeo devedesetih godina. U razdoblju od 2011. do 2013. godine migracije su činile 80% rasta stanovništva u odnosu na 20% koji je dolazio prirodnim prirastom.
Tokom razdoblja od 2004. do 2014. godine najmanje 70% rasta broja stanovnika u Slovačkoj, Holandiji, Francuskoj i Irskoj može se pripisati prirodnom prirastu, dok se taj isti postotak u Italiji, Austriji, Češkoj, Luksemburgu, Španiji, Sloveniji, Švedskoj, Belgiji i Kipru odnosi na rast pripisan migracijama.
Među 11 država članica koje su zabeležile pad u broju stanovnika ističe se Poljska koja je jedina država Unije koja je zabeležila prirodni prirast stanovnika koji je nadvisila emigracija. Poljaci čine oko petinu svih stanovnika članica EU koje žive u drugim državama Unije. Najviše ih je u Nemačkoj, oko 2,7 miliona.
Najviše će stanovnika biti 2050. godine, njih 526 miliona. Slediće pad do 2075. godine, nakon čega će ponovno slediti blagi rast – do 2080. godine kad će po projekcijama EUROPOP-a iz 2013. biti 520 miliona stanovnika. I u tom razdoblju Evropljani će postajati sve stariji.
Prema popisima stanovništva oko 51 miliona stanovnika EU ne živi u državi u kojoj su rođeni, što predstavlja oko 10%. Otprilike polovina te brojke otpada na državljane Evropske unije, više od trećine (36,9%) na Evropljane koji dolaze iz zemalja ne-članica, a ostatak (7,4%) na one koji su rođeni izvan Evrope. Najveću zajednicu ne-EU stanovnika čine Marokanci, kojih je 2,3 miliona, što čini 7,2% svih stranaca iz zemalja nečlanica. Slede ih Turci (2,1 miliona) i Rusi (1,8 miliona).
Najviše stanovnika koji su rođeni u drugim državama ima u Luksemburgu (43,3%), a slede ga Kipar (22,3%) i Estonija (20,2%). Najmanje stranaca ima u Poljskoj i Bugarskoj (2%) i Rumuniji (1%). Grad s najvećim udelom stranaca je Ženeva gde ih je 48,2%.
Evropljani sve češće žive sami
Broj brakova u Evropskoj uniji se od 1964. do 2011. prepolovio, ali i dalje predstavlja široko rasprostranjenu instituciju – oko tri četvrtine svih porodica čine venčani parovi.
No u 2011. godini bilo je skoro milion razvoda – oko 2 na 1000 stanovnika, što je rast od 150% u odnosu na 1965. godinu. Najviše ih je u Litvaniji i Letonijii, oko 3,5 na 1000 stanovnika, dok ih je najmanje u Hrvatskoj, Grčkoj, Sloveniji, Malti, Italiji i Irskoj, gdje je taj broj ispod 1,5. Zabeleežen je i rast broja ljudi koji žive u vanbračnoj zajednici.
S irskim referendumom iz maja 2015. godine, broj država članica koje su prihvatile istospolne brakove narastao je na 11 – Belgija, Danska, Španija, Francuska, Luksemburg, Holandija, Portugal, Švedska i Ujedinjeno Kraljevstvo već imaju takve zakone, dok su Irska i Finska u njihovoj pripremi.
Samohrani roditelji čine 16% evropskih porodica, a najviše ih je u Belfastu, gde taj procenat iznosi 34,6%.
Visoki procenat mladih u dobi od 18 do 24 godine i dalje živi sa svojim roditeljima – oko 84,6% muškaraca i 74% žena.
U 2013. godini najčešći tip domaćinstva bilo je ono u kojem žive jedna ili dve osobe. Prosečan broj članova domaćinstva u 2013. godini bio je 2,4 osobe. Domaćinstva u kojoj živi samo jedna osoba češća su u severnim i zapadnim Evrope – u Danskoj je takvih domaćinstava 50%.
Hrvatska ima najviše starijih osoba koje žive same – od ukupnog broja domaćinstava sa samo jednim članom starijim građanima pripada njih 49,3%.
S fragmentacijom porodicai sve češćom potrebom za domaćinstvom s jednom ili dve osobe raste i problem nedostatka prostora za stanovanje, što muči mnogo regiona u EU. Paradoksalno, skoro svaki šesti prostor za stanovanje u Evropi je prazan.
Oko 70% domaćinstava su u vlasništvu osobe koja stanuje u njima, dok se 30% unajmljuje. Najmanje vlasnika ima u Berlinu (15,3%) i Beču (19%). Svaki deseti stanovnik EU nije zadovoljan svojim stambenim prostorom. U 2011. godini skoro 3% kućanstava u Evropskoj uniji (bez Hrvatske i Finske) nije imalo sanitarni čvor. Najviše takvih domaćinstava je u Rumuniji (38,1%) i Bugarskoj (26,4%).
Census Hub
Ukoliko vas zanima više o demografiji Evrope, Eurostat je razvio online aplikaciju Census Hub koja omogućava besplatan pristup velikoj količini podataka skupljenih popisima stanovništva. Reč je o jednostavnom i preglednom alatu koji mogu koristiti razne vrste korisnika – analitičari iz državnih institucija, privrede ili nevladinih organizacija, istraživači i demografi, kao i svako koga zanima više o toj temi.
EUROPOP2013, Eurostatov skup projekcija kretanja stanovništva, tvrdi da će populacija Europske unije od 2014. do 2080. godine sveukupno narasti tek 2,6%, odnosno za 13,6 milijuna.
Izvor:Hina
