Podgorica, 05. decembar 2016. – Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Centar za suočavanje sa prošlošću – DOCUMENTA podsećaju da je 6. decembra pre 25 godina posebno eskalirao neopravdani napad vojnika Jugoslovenske narodne armije (JNA) i crnogorskih rezervista na Dubrovnik.
Samo tog dana 1991. godine od granatiranja je poginulo 19 ljudi, 60 je ranjeno, spaljena je biblioteka Međunarodnog univerzitetskog centra sa 20.000 knjiga i znatno oštećeno staro jezgro grada pod zaštitom UNESCO. Opsada Dubrovnika je počela 1. oktobra 1991. godine i trajala je devet meseci, navodi se u zajedničkom saopštenju.
Za ratne zločine izvršene prilikom napada na Dubrovnik (napada na civile i civilne objekte) u poslednjih 25 godina osuđene su samo dve osobe, bivši general JNA, Pavle Strugar, i njemu podređeni komandant Miodrag Jokić, i to pred međunarodnim sudom – Haškim tribunalom, iako je opšte poznato da su prilikom opsade Dubrovnika i zauzimanja okolnog područja izvršeni brojni ratni zločini prema civilnom stanovništvu u vidu ubistava, zlostavljanja, uništavanja i pljačke imovine.
240 dana građani i građanke Dubrovnika živeli su u kopnenoj i pomorskoj blokadi, 138 dana bez struje i vode, više od četiri meseca proveli su u skloništima.
Na području Konavala, Župe Dubrovačke i primorja u blizini Dubrovnika, snage JNA uništavale su selo za selom, rušeći, pljačkajući i paleći civilne objekte. Dio stanovništva izbegao je u Dubrovnik, severnu Dalmaciju i na otoke, a u selima su ostali uglavnom stariji meštani od kojih su mnogi ubijeni ili odvedeni u logore JNA u Morinju u Crnoj Gori ili u Bileći u BIH. Od posledica rata na dubrovačkom području stradalo je 116 civila, poginulo je 194 hrvatskih branitelja i 165 pripadnika JNA iz Crne Gore, 443 osobe zatočene su u logorima Morinj i Bileća, prognano je 33 hiljade osoba i uništen 2.071 stambeni objekat.
Državni zvaničnici Crne Gore prihvatili su već odgovornost za pljačku stoke sa farme u Grudama i pregovarali o odšteti zbog opreme oduzete dubrovačkom aerodromu.
Državno odvjetništvo Republike Hrvatske objavilo je 2011. godine da je 2009. godine optužilo osmoricu visokih oficira bivše JNA za ratni zločin protiv civilnog stanovništva i uništavanje kulturnoistorijskih spomenika i da je protiv njih predloženo određivanje pritvora i raspisivanje potjernice. Novi podaci o procesuiranju ovog slučaja nisu dostupni.
Ekspert Evropske unije, Mauricio Salustro, koji je analizirao i kritikovao postupanje državnog tužilaštva Crne Gore u istragama ratnih zločina, predložio je još u decembru 2014. državnim tužiocima da zauzmu proaktivni pristup, posebno u odnosu na istraživanja ratnih zločina izvršenih na području Dubrovnika, s obzirom na to da je u ratovanju na tom području učestvovao veliki broj državljana Crne Gore. Salustro je predložio da se u tom cilju koriste informacije o postupcima vođenim u drugim državama, arhiva Haškog tribunala, podaci NVO-a, intervjuisanje svedoka na terenu, dostupni zvanični dokumenti, itd.
Specijalno državno tužilaštvo Crne Gore je obavestilo da su njegovi predstavnici u novembru 2016. boravili u Haškom tribunalu ”gde su vršili pretragu baze podataka Haškog tribunala, u cilju prikupljanja podataka i dokaza koji se odnose na postupke izviđaja koji se vode u Specijalnom državnom tužilaštvu, kao i podataka i dokaza koji bi ukazivali da su crnogorski državljani izvršili krivična dela ratnih zločina za vreme oružanih sukoba na prostoru bivše Jugoslavije, pa između ostalog i na Dubrovačkom području”.
Imajući u vidu da ni u proteklih godinu dana nije pokrenuta ni jedna krivična istraga zbog zločina izvršenih prilikom opsade Dubrovnika, Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Centar za suočavanje sa prošlošću – DOCUMENTA ponovo pozivaju Specijalno državno tužilaštvo Crne Gore i Državno odvjetništvo Republike Hrvatske da učine mnogo veći napor da brže preispitaju postojeće arhivirane dokaze, da prikupe dodatne dokaze i procesuiraju ratne zločine koji su nesumnjivo izvršeni na dubrovačkom ratištu. Kažnjavanje za zločine svedoči o prihvatanju vladavine prava, obezbeđuje iskreno suočavanje sa prošlošću i kao takvo jedino može da spreči da se ona ponovi.
Takođe, Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Centar za suočavanje sa prošlošću – DOCUMENTA pozivaju javni servis RTCG da u okviru svoje programske šeme otvori dijalog o ovom veoma važnom delu crnogorske istorije i posledicama koje neadekvatno procesuiranje počinjenih zločina proizvodi po crnogorsko i hrvatsko društvo, ali i održivu regionalnu saradnju.
