Beograd, 4. maj 2018. – Demografski podaci Srbije su upozoravajući, a čak i da se reši status Kosova i time otvore vrata za brži ekonomski i društveni prosperitet, nije moguće izbeći migracije, smanjenje i starenje stanovništva, navodi se u studiji "Ekonomski, demografski i socijalni efekti različitih scenarija normalizacije odnosa između Beograda i Prištine", urađene uz podršku Fondacije za otvoreno društvo.
Autori studije su analizirali posledice demografskih kretanja i dali pesimističke procene ukoliko izostane rešenje prihatljivo za obe strane, odnosno ako ostane status kvo stanje.
Rezultati analiziranih projekcija stanovništva, u oba scenarija, ukazuju na dalju depopulaciju i intenzivno starenje.
Ako se ostvari realni scenario, za koji autori smatraju da je očekivan, a koji podrazumeva uspešno rešavanje odnosa Srbije i Kosova i pristupanje Srbije EU sredinom naredne decenije, broj stanovnika Srbije u 2060. godini opao bi na 5,57 miliona, što je za 21,5% manje nego u 2015. Po toj projekciji u Srbiji bi u 2030. godini bilo 6,34 miliona ljudi, što je pad od 10,7%.
Procenjeno je da bi gubici proistekli iz prirodnog kretanja stanovništva u periodu 2015–2060. iznosili 1,7 miliona (do 2030. bi bili 582.000), dok bi negativan uticaj migracionih kretanja postojao do 2030. godine, da bi nakon toga povećana imigracija uticala na manji pad broja stanovnika.
Obim radne snage, kako se navodi, smanjio bi se za 26%, do 2030. za 10%, a koeficijent zavisnosti starih, koji sada iznosi 30,3 , u 2030. godini bi bio 43,7 , a do 2060. povećao bi se na 57,4.
Status kvo scenario pretpostavlja da će odnosi Srbije i Kosova ostati nerešeni, odnosno da neće doći do njihove normalizacije, da će pregovori Srbije sa Evropskom unijom biti neuspešni, što sve zajedno isključuje povoljniju demografsku i ekonomsku situaciju.
U studiji se navodi da ovaj scenario podrazumeva održavanje vrednosti demografskih indikatora na nivou status quo (nepromenjeno do kraja projekcionog perioda), što bi vodilo smanjenju ukupnog stanovništva od 44%, tako da bi u Srbiji u 2060. bilo 3,96 miliona stanovnika.
Smanjenje broja stanovnika usled negativnog prirodnog priraštaja u scenariju status kvo iznosilo bi čak 2,7 miliona do 2060. godine, odnosno 707.000 do 2030 godine.
U 2030. bilo bi 6,20 miliona, što je smanjenje od 13%. Ovaj scenario pretpostavlja i veće migracione gubitke (183.000 ljudi do 2030, odnosno 444.000 do 2060. godine).
Ocenjeno je da bi odsustvo promena u pogledu demografskih stopa i stopa aktivnosti vodilo i ka značajnom smanjenju resursa radne snage – do 2060. godine za 50,5%, što znači da će tada biti manje preko 1,5 miliona radnika.
Do 2030. smanjenje bi bilo za 17%, odnosno više od 512.000 ljudi.
“Izvesno je da će, ukoliko se ne ostvari očekivani scenario koji podrazumeva pristupanje Srbije Evropskoj uniji do 2025. godine, doći do još većih migracionih gubitaka u odnosu na trenutnu situaciju zbog očekivanog porasta talasa emigracije”, upozoravaju autori studije.
To bi sa demografske tačke gledišta, kako ocenjuju autori, imalo negativan uticaj na razvoj stanovništva, budući da povećava depopulaciju u zemlji, smanjuje ukupan broj rođenih, smanjuje resurse radne snage i negativno utiče na starosnu strukturu stanovništva.
Da je depopulacioni efekat u Srbiji praktično nezaustavljiv upozoravaju i stručnjaci sa Instituta društevnih nauka. Ivan Marinković, naučni saradnik Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka, navodi da, ukoliko bi se zadržale postojeće vrednosti rađanja, umiranja i migracija, za pola veka, odnosno 2061. godine, ukupan broj stanovnika Srbije (bez Kosova) bio bi između 4,2 i 4,5 miliona.
“Bilo koju varijantu kretanja fertiliteta i mortaliteta da primenimo, Srbija će 2061. (50 godina od poslednjeg popisa) imati manje stanovnika nego 2011. godine”, rekao je on.
Čak i kada bi se hipotetički preuzele reproduktivne norme švedskog stanovništva, Srbija bi do 2061. imala manje stanovnika nego posle Drugog svetskog rata. Šveđani imaju nivo rađanja blizak potrebnom za prostu reprodukciju, oko dva deteta po ženi, što spada među najviše u Evropi. Do toga je Švedska došla posle decenija ulaganja u populacionu politiku.
“Upravo taj podatak najslikovitije pokazuje koliko trenutna starosno-polna struktura ograničava populacioni rast”, ocenio je Marinković.
On je rekao da su produženje očekivanog trajanja života i dugogodišnji nivo fertiliteta ispod proste reprodukcije, kao i emigracija pretežno mladog stanovništva, osnovni faktori demografskog starenja u Srbiji i aktuelnog smanjenja broja stanovnika.
“Kao posledica višedecenijskih nepovoljnih demografskih trendova, starosna struktura sve više postaje ograničavajući faktor pri definisanju mera populacione politike”, dodao je on.
U periodu 1991-2011, kako navodi, broj žena starih između 15-49 godina smanjio se za 250.000, a u isto vreme i populacija žena u takozvanom optimalnom reproduktivnom dobu (20-34 godine) manja je za gotovo 90.000, preneo je Euractiv.
